TRUYỀN THÔNG CÔNG GIÁO TRONG KỶ NGUYÊN TRÍ TUỆ NHÂN TẠO
WHĐ (11/10/2025) – “Chỉ bằng cách trang bị cho mình một cái nhìn tâm linh, chỉ bằng cách phục hồi sự khôn ngoan của trái tim, chúng ta mới có thể đọc và giải quyết sự mới mẻ của thời đại chúng ta, và tái khám phá con đường dẫn đến một nền tảng thông tin nhân bản.” (Đức Giáo Hoàng Francis)
2. AI là công cụ hỗ trợ hay là một “vị thần”?
3. Chuẩn bị cho AI truyền thông thời gian
Dẫn nhập
Tôi muốn trích lại “chương trình sống” hằng ngày của Chúa Giêsu: “Sáng sớm, lúc trời còn tối mờ, Người dậy, đi ra một nơi hoang vắng và cầu nguyện ở đó. Ông Simôn và các bạn kéo nhau đi tìm. Khi gặp Người, các ông thưa: ‘Mọi người đang tìm Thầy đấy!’ Người bảo các ông: ‘Chúng ta hãy đi nơi khác, đến các làng xã chung quanh, để Thầy còn rao giảng ở đó nữa, vì Thầy ra đi lô để làm việc đó.’ Rồi Người đi khắp miền Ga-li-lê, rao giảng trong các đường hội của họ, và trừ quỷ.” (Mc 1,35-39)
Tôi cũng xin trích lại một trong những thông điệp mạnh mẽ đến từ Giáo hoàng rồng, vị đại diện Chúa trinh nơi trần gian: “Chỉ bằng cách trang bị cho mình một cái nhìn tâm linh, chỉ bằng cách phục hồi tinh quan của trái tim, chúng ta mới có thể đọc và giải thích sự mới mẻ của thời đại chúng ta, và khám phá con đường dẫn đến một nền tảng thông nhân bản.” [1]
Một góc ở rìa con người, Đức Chúa Giêsu là bậc thầy về truyền thông. Ngài đón nhận thánh ý Thiên Chúa Cha, qua cầu nguyện, để truyền bá và diễn đạt thánh ý ấy cho chính những ai gặp gỡ. Hỗ trợ tương quan liên vị thần linh này, Đức Chúa Giêsu toàn thánh ý Chúa Cha đã hoàn thành, và nhờ đó Ngài có thể truyền đạt thông tin đến với người khác. Tương tự như vậy, Đức Giáo hoàng Francis mô tả người truyền đạt hiệu quả bằng một ngôn ngữ hiện đại hơn: “Trang là một cái nhìn tâm linh”, nghĩa là cần gỡ gỡ Thiên Chúa. Đây là thời gian chốt và là chìa khóa để mở ra cánh cửa truyền thông hiệu quả. Xin nguyện, chúng ta được chữa lành, con tim biết rung động cùng thời đại. Chỉ trong bối cảnh này, người làm truyền thông mới có giải pháp thích hợp, cho vay tin tức có thể nói với nhiều hy vọng.
1. Truyền thông công giáo
Dù trong thời đại công nghệ số hay trí tuệ nhân tạo (AI), thì hai chữ “Công giáo” cần phải là cơ sở rõ ràng của chúng ta. Người làm truyền thông công bảo đảm là loan Tin mừng của Thiên Chúa với ước mong Tin mừng này được gieo vãi khắp tận cùng trái đất. Ngày xưa, các nhà truyền giáo đi khắp nơi để hiện diện và rao giảng Tin khuyến khích. Có một thời Đức Giáo hoàng Gioan Phaolô II cảm thấy “hoạt động truyền giáo đặc sản đến các dân nước ( ad gentes ) như thể đang xìu xuống.” [2] Với trực giác truyền giáo, Thánh Giáo hoàng này đã nhận được cơ hội của thời hiện đại là lĩnh vực truyền thông, một lãnh địa liên kết nhân loại lại và đang biến nhân loại thành cái gọi là “ làng toàn cầu – ngôi làng toàn cầu”. Ngày nay, sứ mạng này đang đi trước một cơ hội và công thức mới như Đức Giáo hoàng Francisco nhìn nhận: “Sự phát triển của cái gọi là hệ thống trí tuệ nhân tạo, đang làm thay đổi hoàn toàn để thế giới thông tin và truyền thông.” [3]
Truyền thông Công giáo không chỉ là truyền thông cho vay. Theo đó, chúng ta có thể nhắc lại một số hướng dẫn của Giáo hội liên quan đến AI. Trước hết, “Vào thời đại có nguy cơ giàu có về công nghệ và nghèo nàn về nhân tính, những suy tư của chúng ta phải bắt đầu từ trái tim con người” [4] . Đây là sự đối đầu với việc truyền thông giữa những người nhận bản tin. Thứ hai, với sự hỗ trợ của AI, “deepfake” và tin giả (fake news) dễ dàng lan tràn. Ước tính những người làm công việc truyền thông có một công thức tỉnh và độ phân giải sâu trong cách sử dụng. Thực vậy, trước khi có AI, Giáo hội đã “nhận thấy mình có một phận mệnh phải sử dụng các phương tiện truyền thông xã hội để cho vay truyền sứ điệp cứu độ và hướng dẫn người dùng biết cách sử dụng các phương tiện tiện ích cho đúng đắn.” ( Inter Mirifica số 3). Sau đó, Giáo hội cũng cần thiết phải sử dụng các phương tiện tiện ích trong khuôn khổ trật tự luân lý khách quan, tôn trọng sự thật, sản phẩm giá con người và lợi ích chung (x. Inter Mirifica số 6). Nói cách khác, nội dung truyền thông của Giáo hội phải đặt nền tảng về Sự thật và Bác ái, không thể chỉ dẫn những xu hướng giật gân hoặc kỹ thuật câu đố. Tóm lại, Thánh hiền VI cho rằng Giáo hội “sẽ cảm thấy có lỗi trước mặt Chúa” [5] nếu không sử dụng các phương tiện tiện ích hiện đại để truyền bá Tin khuyến mãi, nhưng mặt khác, mọi công việc sử dụng truyền thông đều phải được hướng dẫn bởi đức tin và lý lý giáo.
Đến đây, chúng tôi có thể nhận thấy một trong những điểm cốt lõi của truyền thông Công giáo: Truyền thông không chỉ là vấn đề kỹ thuật, mà trước đó là vấn đề con người và Hiệp thông. Giấy mực đen cho chúng ta thấy “việc truyền thông (Công giáo) không đơn thuần là một thực hành kỹ thuật, bởi vì nó bắt nguồn từ hiệp hiệp thông yêu thương giữa Ba Ngôi Thiên Chúa và việc làm các ngôi đó thông truyền chính cho chúng ta, và tự nhận thức rằng thông truyền mang tính Ba Ngôi vươn tới toàn nhân loại” [6] . Do đó, việc truyền thông công giáo cần mang bản chất của một Hiệp hiệp thông và yêu thương, chứ không phải là thao tác kỹ thuật lạnh.
Là người thích Hiệp hành, Đức Thánh cha Francis cũng cho thấy “truyền thông không phải là một ma bánh lới ( chiến thuật ). Nó không phải là một kỹ thuật. Nó không phải là vòng lặp đi lặp lại những khẩu hiệu hay những câu nói sáo rỗng, cũng không chỉ đơn thuần là viết thông báo báo chí. Truyền thông là một hành vi của tình yêu. Chỉ có một hành vi của tình yêu vô vị lợi mới có thể tạo ra những mạng lưới của điều kiện. ngày, với sự hiển nhiên và đức tin.” [7] Qua những lời này, chúng ta cũng dễ dàng nhận thấy chính tình yêu được nuôi dưỡng trong cầu nguyện và đời sống kết hiệp với Thiên Chúa mới có thể làm nên sức mạnh thuyết phục và cảm hóa hóa của truyền thông Giáng giáo. Đây là điểm khác biệt của chúng ta. Ước sao chúng tôi cần xác thực điều đó khi người làm truyền thông nói “sự thật thực sự trong tình yêu” (Tập 4,15), thông điệp truyền tải sẽ có sức nặng và đạt đến con tim người nghe hơn bất cứ kỹ năng công nghệ nào.
Ước mong ở đây chúng ta đến điểm cuối cùng, đó là chuẩn mực đạo đức. Một mặt, chúng ta có “Đấn Truyền Thông” hoàn hảo là Đức Chết. Trong thời đại AI với những thay đổi nhanh chóng, lời căn bản của Thánh Giáo hoàng Giáo II trở nên quan trọng: “Trong khi nội dung được truyền đạt rõ ràng phải được thích ứng với nhu cầu của các nhóm khác thì mục tiêu vẫn phải giúp con người ý thức về chiều giáo đức và luân lý của thông tin. đặc thù và những tiến thoái lưỡng nan về đạo đức phát sinh trong công việc thường ngày của họ. Thường thì những người nam và nữ này ‘chân thành mong muốn được biết và thực hành điều gì là đúng đắn về mặt đạo đức và luân lý’, và họ tìm đến Giáo hội để được hướng dẫn và nâng cao.” [8] Tôi nghĩ đây chính là mẫu mực giúp định nghĩa xem nội dung do AI tạo ra có phù hợp với sứ mạng truyền thông tin khuyến mãi hay không. Cần xem nội dung ấy có phản ánh ánh thật thật và bác ái không, hay chỉ là những thông điệp rỗng tuếch , vốn chạy theo chương trình lưu công nghệ. Nếu thiếu chất Tin khuyến khích, truyền thông cũng thiếu nhiệt thành và lan tỏa.
2. AI là công cụ hỗ trợ hay là một “vị thần”?
Một số chuyên gia trong lĩnh vực truyền thông giáo dục đã gửi cho tôi câu hỏi trên. Là người tham gia truyền thông, tôi trăn trở rất nhiều. Thú nhận rằng đôi khi cô cũng nhận thấy khả năng “thần kỳ” của AI trong lĩnh vực cô đang làm. Thực tế này, mẹo nhớ lời cảnh báo của Đức Thánh cha Francis rằng chúng ta có thể rơi vào cảm ứng biến công nghệ thành ngẫu nhiên nếu quá nói mê nó. Ngài đặt vấn đề rất thẳng thắn: “ Chúng tôi thử nghĩ xem chúng tôi có thể đạt được biết bao điều – nhờ những công cụ mới của kỷ nguyên kỹ thuật số và nhờ trí tuệ nhân tạo – nếu thay vì biến công nghệ thành một ngẫu tượng, chúng tôi ta cân thân nhiều hơn vào việc xây dựng mạng lưới. Tôi phải thú nhận một điều: điều đó tôi lo lắng hơn cảm giác nhân tạo chính là trí tuệ tự nhiên, tức là trí tuệ mà chúng tôi phải biết phát hiện.” [9] Chúng tôi cũng có thể phân biệt hai điều kiện khác: (1) Sử dụng công nghệ như công cụ để phục vụ con người; (2) Sử dụng công nghệ như nghiên cứu cánh tự thân.
Nếu người truyền chỉ chăm sóc theo AI để có sản phẩm “nhanh – gọn – đẹp – vui tai” mà lơ là đào sâu nội dung đức tin, thì rất có thể họ đang “loan truyền một vị trí công nghệ” thay vì cho vay chính Đức Chiến là Đường, là Sự thật và là Sự sống.
Chắc chắn những người làm công việc giáo dục chưa đến cường bái AI! Thế nhưng một trong những điều rõ ràng rõ ràng nhất của điều này là bị đánh mất (hay chỉ sống sót) chiều sâu nhân bản và khoáng chất trong truyền thông. AI, dù thông minh đến đâu, vẫn chỉ là máy móc! Điều này đặc biệt nguy hiểm nếu người làm truyền thông mặc dù tư duy cho máy móc, dễ dàng được dẫn dắt bởi “ảo tưởng toàn năng” rằng công nghệ có thể giải quyết mọi vấn đề [10] . Rõ ràng, AI không thể mang lại “căng khôn của con tim”. Khả năng sống sót này phải xuất phát từ sự kết hợp giữa trí tuệ và đời sống tinh thần. Do đó, nếu quá lệ thuộc vào AI, nội dung truyền thông công giáo có nguy cơ trở nên máy móc, vô hồn, thiếu hương thơm của cầu nguyện và kinh nghiệm thiên thạch. Điều này lại rất cần thiết để phục vụ con người. Để làm được điều này, tôi nghĩ AI phải đầy tớ , không bao giờ có thể trở thành người dẫn đường đích của truyền thông. Khi người môn đệ Chúa Kitô sử dụng AI, họ cần luôn tự hỏi: Công cụ này đang giúp tôi giới thiệu Chúa tốt hơn, hay đang tăng dần thay thế tương quan sống động của tôi với Chúa và với người tôi phục vụ? Câu hỏi này có thể giúp họ tránh xây dựng nên một “bàn thờ” dâng hiến nội dung truyền thông của mình cho “vị thần công nghệ” vô tri.
3. Chuẩn bị cho AI truyền thông thời gian
Chúa Giêsu cầu nguyện, “học và làm truyền thông” mỗi ngày. Đức Giáo hoàng Francis cũng mời chúng ta ta trang thiết bị hành động trang làm truyền thông từng ngày. Nhất là trước sự phát triển nhanh chóng của AI, vấn đề đặt ra là làm sao đào tạo những người làm truyền thông trở về thành “những nhà cho vay Tin khuyến khích thực hiện, chứ không chỉ là những kỹ năng viên”. Tinh chất, từ Công đồng Vatican II (1962-1965) Giáo hội đã nhấn mạnh đào tạo bài bản cho các nhà truyền thông Công giáo. Inter Mirifica số 15 khẳng định cần nhanh chóng bổ sung các linh mục, tu sĩ và giáo dục dân gian có chuyên môn thích hợp trong công việc sử dụng các phương tiện truyền thông nhanh chóng cho mục tiêu tông đồ [11] . Rõ ràng chuyên môn (biết dùng AI khai hạn) là điều kiện cần. Dòng sau đó của văn kiện nhấn mạnh đến điều kiện đủ: “Điều quan trọng là giáo dân phải cung cấp sự đào tạo về kỹ thuật, giáo lý và luân lý” ( Inter Mirifica khoản 15).
Là một linh mục làm truyền thông, tôi thấy thú vị khi đọc những dòng này: “Giáo dục và đào tạo trong việc truyền thông phải là một phần không thể thiếu trong chương trình đào tạo các linh mục và người làm mục vụ” [12] . Đó là lời trích từ huấn luyện thị Aetatis Novae , 30 năm sau Công đồng Vatican II. Giáo hội muốn những người làm mục đích học tập và trau dồi kiến thức, kỹ năng và chiều sâu khi truyền thông, với mục tiêu để biết cách phục vụ con người. Nếu đọc Aetatis Novae , chúng tôi nghe thấy lời mời gọi những ai trực tiếp tham gia công tác truyền thông cho Giáo hội phải được đào tạo (toàn diện): không chỉ kỹ năng chuyên môn cao mà còn phải có nền móng giáo lý vững chắc và sống tinh dưỡng sâu sắc ( Aetatis Novae x. số 18.) Nói rõ hơn, người làm truyền thông công giáo vừa cần tay, vừa cần trí tuệ và trái tim cầu . Tôi nghĩ nếu thiếu một trong ba yếu tố này, chúng ta dễ bị dụ dỗ theo hào phóng kỹ thuật. Trong bối cảnh này, ước mong sao các giáo dục quan tâm hơn nữa đến việc đào tạo chuyên viên truyền thông, giúp họ được học hỏi về luân lý và đức tin hầu “có thể ngày càng cầu các chuẩn mực luân lý vào trong công việc nghề nghiệp cũng như trong đời sống riêng tư của họ.” [13]
Trong bối cảnh thời đại AI hiện nay, tôi nghĩ một trong những công việc cần hướng dẫn là khả năng tư duy phản biện và phân tích. AI là trung tính, không tốt không xấu. Người làm truyền thông được đào tạo tốt sẽ luôn ý thức rằng đằng sau mọi công cụ, kể cả AI tối tân, vẫn cần có con người với con tim và lương tâm để làm thông điệp có hồn và phước đến người tiếp nhận. Rõ ràng đây không chỉ là vấn đề kỹ thuật mà còn là “chất xám” của tiến trình phân định. Chắc chắn ai cũng biết chương trình đào tạo truyền thông ngày nay cần phải rèn luyện cả công việc huấn luyện lương tâm, trau dồi nhân bản và thiêng liêng cho các học viên, bên cạnh công việc cập nhật kiến thức kỹ thuật số. Người làm truyền thông công giáo cần biết “bình huấn lương tâm và trau dồi cảm giác nhạy bén”; nhờ đó, phát triển “năng lực phê phán lành mạnh” giúp họ làm chủ công nghệ và trung thành với sứ mạng truyền thông.
4. Tầm nhìn chiến lược
Một nữ tu (xin được dấu tên) chuyên về truyền thông chia sẻ: “Chúng ta cần có tầm nhìn chiến lược ( Tầm nhìn chiến lược ) cho việc đào tạo và định hướng truyền thông, thay vì chỉ chạy theo xu hướng công nghệ AI” . Trong đó, Strategic thuộc về các lược đồ, dẫn đến một kế hoạch, bài bản; Tầm nhìn là tầm nhìn, khả năng nhìn xa rộng. Như vậy, tầm nhìn chiến lược là “khả năng tìm thấy trước tương lai và mục tiêu định hướng đường đạt tới”. Điều này mang lại kết quả trái ngược với AI thời đại. Tuy nhiên, đây là điều quan trọng cho mọi lĩnh vực, kể cả truyền thông; nếu thiếu điều này, công việc truyền thông sẽ thay đổi sông bể.
Tạ ơn Chúa vì Giáo hội hoàn vũ, qua kinh nghiệm nhiều kỷ đối thoại với thế giới truyền thông, khuyến khích một cách tiếp cận chủ động và chiến lược thay vì thụ động chạy theo khuyến mãi. Hạt hạn cha John Mi Shen, thư ký Văn phòng Truyền thông Xã hội thuộc Liên Hội đồng Giám mục Á châu (FABC), đưa ra một tầm nhìn chiến lược cho các tập đoàn Loan báo Tin khuyến khích bằng kỹ thuật số:
“Chúng tôi là một châu lục phong phú về đa dạng ngôn ngữ, văn hóa, bối cảnh; và chúng tôi cần những nền tảng giúp kết nối thay vì chia sẻ. Tôi cũng hy vọng tiếng nói của Giáo hội Công giáo châu Á (Đài Chân lý Á Châu – Radio Veritas Asia – RVA [14] ) trở thành một trung tâm vừa cung cấp tin tức đáng tin cậy, vừa là nơi đào tạo những nhà truyền thông trẻ em, được rễ trong các giá trị Tin và được trang điểm cho kỹ thuật thuật số hôm nay.” [15]
Ngoài ra, những hướng dẫn chung có thể tìm thấy trong các tài liệu của Giáo hội phổ thông, ước tính mỗi giáo phận tại Việt Nam (Hội đồng Giám mục) để xây dựng kế hoạch mục tiêu truyền thông cụ thể. Tôi cũng mong đợi kế hoạch mục tiêu riêng cho lĩnh vực truyền thông, được cập nhật thường xuyên, với sự cộng tác của các công ty truyền thông lớn tại Việt Nam. Những định hướng này nhằm đảm bảo rằng Giáo hội chưa cần phải đi trước đón đầu, nhưng ít giúp chúng ta thích ứng với những thay đổi của AI thời đại công nghệ.
Cũng như bất kỳ mục tiêu nào có mục tiêu về tầm nhìn chiến lược, chúng tôi cần đào sâu để hiểu bối cảnh truyền thông và chuyển hóa hiểu biết đó thành “các chính sách thực tiễn và chương trình khả thi” trong mục tiêu. Hạt hạn, trước làn sóng AI, một tầm nhìn truyền thông Công giáo chiến lược sẽ đặt ra những câu hỏi: Chúng ta ta muốn ứng dụng AI thế nào để phục vụ sứ mạng loan tin Tin khuyến mãi? Nội dung hỗ trợ AI ở mức độ nào tốt? Làm sao giữ bản sắc Công giáo và chiều sâu thiêng liêng trong môi trường truyền thông số? Hoặc, làm sao để không bị AI “dắt mũi”? Vv
Giáo hội trước giờ vẫn luôn “Vui mừng và hy vọng, ưu và lo âu của con người ngày nay, nhất là của người nghèo và của bất cứ ai đang đau khổ, cũng là vui mừng và hy vọng, ưu và lo âu của các môn đệ Chúa” ( Gaudium et Spes số 1). Điều này càng đúng trong kỷ nguyên AI. Vì e phải chạy theo một cách mù quáng, Giáo hội cần quy tụ trí tuệ tập thể, cùng nhau học hỏi và đồng hành động. Nhiều nhóm truyền thông trong các bộ phận Giáo dục đã, đang và sẽ thực hiện điều này để đưa ra tầm nhìn chiến lược. Họ cầu nguyện và suy tư để đưa ra những đường dẫn mang tính định hướng cho công việc sử dụng AI trong truyền thông. Trong quá trình này, tôi nghĩ rằng đã chứng minh được các tài liệu hiện có của Giáo hội rất quan trọng, như kim chỉ nam đường dẫn. Ví dụ, vào tháng 1/2025, Bộ Giáo lý Đức tin cùng Bộ Văn hóa & Giáo dục của Tòa Thánh đã ban hành văn kiện Antiqua et Nova (chuyện khó vừa cổ xưa vừa mới mẻ) bàn về những lưu ý về mối tương quan trí tuệ nhân tạo và trí tuệ con người [16] .
Sau cùng, tôi nghĩ tầm nhìn chiến lược này cần có tinh thần hiệp thông với Thiên Chúa và với nhau. Mất một trong hai vế này, chiến lược truyền thông sẽ nên nghèo nàn. Nói theo ngôn từ của Đức Thánh Cha Francis: “Truyền thông là một hành vi của tình yêu.” [17] , tôn thờ Chúa yêu người. By đó, không một AI nào có thể thay thế Hiệp thông cầu nguyện của người truyền giáo với Thiên Chúa và Hiệp thông huynh đệ đối với những người phục vụ họ. Chính trong cầu nguyện, người tông đồ truyền thông ra tiếng nói của Chúa Thánh Thần hướng dẫn họ biết nói lời nào, im lặng lúc nào, biết sáng tạo những cách thức mới để cho vay Tin mừng mà không đánh mất hương vị Tin mừng. Và chính nhờ đời sống Hiệp hiệp với các hiệp hội thánh, người làm truyền thông mới được giữ mình khỏi “hào hấp” trên mạng xã hội và thế giới của AI. Ước gì chúng ta biết Khiêm tốn lắng nghe nhau và cùng nhau phân định ý Chúa, cùng xây dựng “một hình thức truyền thông khác” mang đậm dấu ấn Tin khuyến khích: truyền thông biết lắng nghe, đối thoại, gieo hy vọng và kiến tạo tình huynh đệ.
Kết luận
Tôi muốn kết thúc bài viết này bằng những lời khuyên đầy ngẫu hứng của Đức Giáo hoàng phượng dành cho những người đang truyền thông: “Anh chị em thân mến, công việc này thật đầy cạnh tranh. Vì thế, tôi kích thước anh chị em gia tăng tăng lực để cộng cả ở cấp châu lục hoàn vũ, chúng ta tạm dừng một mô hình giao thông khác. Sự thật khác là ở tinh thần mở ( tinh thần không giới hạn), ở sự sáng tạo và mạnh mẽ thi ca từ Tin. Tính khởi khởi. Khi chúng tôi truyền thông, chúng tôi sáng tạo ra những ngôn ngữ và những nhịp cầu. Chúng tôi trở thành những người sáng tạo. Đó phải là một mô hình truyền tải hòa hợp và đưa ra một giải pháp thay thế công cụ cho những tháp Babel của thời đại này. Hãy nghĩ về điều này: những tháp Babel mới đều nói, nhưng ai cũng không hiểu được nhau. [18]
Như thế, người làm truyền thông Công giáo phải luôn đứng trước lựa chọn giữa một bên là (1) những lợi ích to lớn từ AI có thể giúp công việc cho vay Tin tức nhanh chóng và rộng rãi khắp nơi, và bên kia là (2) những nguy cơ nội dung truyền thông mất chiều sâu thiêng liêng và tính nhân bản nếu quá hạn chế trong công nghệ. Trước căng thẳng này, truyền thông Công giáo vẫn còn những nguyên lý cơ bản như bản chỉ đường của truyền thông Giáo dục: Chia sẻ Sự thật trong yêu thương, phát xuất từ con tim đầy chúa và ngọc tới con tim người nghe. Nếu được phép, tôi đề nghị rằng người làm truyền thông công giáo thời AI không cần trau dồi kỹ năng sử dụng công cụ mà còn phải đào sâu kiến thức giáo dục của Giáo hội, rèn luyện tư duy phán xét và đời sống cầu nguyện. Chính sự Hiệp thông với Chúa và sự sáng tạo được nuôi dưỡng bởi cầu nguyện sẽ là “linh hồn” thổi vào những sản phẩm truyền thông, khiến chúng có sức sống và sức lan tỏa thực sự.
Tài liệu tham khảo:
– Inter Mirifica (1963);
– Communio et Progressio (1971);
– Aetatis Novae (1992);
– Sứ điệp Ngày Thế giới Truyền thông Xã hội của Giáo Hoàng Đức ;
– Tông thư Phát triển thần tốc (2005) của Thánh Gioan Bậc II;
– Diễn từ của Đức Francis cho các Ủy ban Truyền thông (2025);
– Antiqua et Nova (2025);
– Sứ điệp Ngày Hòa bình Thế giới 2024 của Đức Thánh cha Francis (Trí tuệ nhân tạo và Hòa bình);
– Và các huấn luyện khác của Tòa Thánh liên quan đến việc tạo thông tin và trí tuệ nhân tạo.
Lm. Giuse Phạm Đình Ngọc, SJ
_________________
[1] Đức Thánh cha Francis, Sứ điệp Ngày Thế giới Truyền thông Xã hội lần thứ 58 (ngày 24.1.2024): L’Osservatore Romano , 24.1.2024, 8, Bản dịch Việt ngữ tại: https://hdgmvietnam.com/chi-tiet/su-diep-ngay-the-gioi-truyen-thong-xa-hoi-lan-thu-58-nam-2024-tri-tue-nhan-tao-va-su-khon-ngoan-cua-con-tim-54360
[2] Thông điệp Redemptoris Missio (sứ phục vụ Cứu Thế), số 2.
[3] Đức Thánh cha Francis, Sứ điệp Ngày Thế giới Truyền thông Xã hội lần thứ 58, tại https://hdgmvietnam.com/chi-tiet/su-diep-ngay-the-gioi-truyen-thong-xa-hoi-lan-thu-58-nam-2024-tri-tue-nhan-tao-va-su-khon-ngoan-cua-con-tim-54360
[4] Tiếp nối các sứ điệp trước cho các ngày Thế giới Truyền thông Xã hội, chuyên về gặp gỡ những con người tại nơi và cách họ sống (2021), về lắng nghe đôi tai của trái tim (2022), và về nói bằng trái tim (2023).
[5] Tông huấn Evangelii Nuntiandi số 45.
[6] Hội đồng Giáo hoàng về Truyền thông Xã hội. Giáo hội và Internet . Vatican, 2002, số 3, tại https://hdgmvietnam.com/chi-tiet/hoi-dong-giao-hoang-ve-truyen-thong-xa-hoi-giao-hoi-va-internet-45929
[7] Diễn từ của Đức Thánh Cha Francis cho các Ủy ban Truyền thông (Đức Phanxicô, Tiếp kiến các Chủ tịch Ủy ban Truyền thông Giám mục và Giám đốc Văn phòng Truyền thông của Hội đồng Giám mục , 27/01/2025), https://press.vatican.va/content/salastampa/en/bollettino/pubblico/2025/01/27/250127a.html
[8] Đức Giáo hoàng Gioan Phaolô II, Tông thư The Rapid Development , Vatican, 2005, số 9, tại https://hdgmvietnam.com/chi-tiet/tong-thu-il-rapido-sviluppo—su-phat-trien-nhanh-chong—cua-duc-giao-hoang-gioan-phaolo-ii-gui-toi-gioi-huu-trach-truyen-thong
[9] Diễn từ của Đức Thánh Cha Francis cho các Ủy ban Truyền thông (Đức Phanxicô, Tiếp kiến các Chủ tịch Ủy ban Truyền thông Giám mục và Giám đốc Văn phòng Truyền thông của Hội đồng Giám mục, ngày 27 tháng 1 năm 2025), https://press.vatican.va/content/salastampa/en/bollettino/pubblico/2025/01/27/250127a.html
[10] Nguyên văn: “Chúng ta không thể mong đợi sự quan sát của máy móc. Tuy nhiên, thuật ngữ trí tuệ nhân tạo hiện đã thay thế thuật ngữ chính xác hơn, được sử dụng trong các tài liệu khoa học, máy học, việc sử dụng từ “trítrí” là sai. Máy móc chắc chắn sở hữu khả năng lưu trữ và tương quan dữ liệu lớn hơn rất nhiều so với con người, nhưng chỉ con người mới có khả năng hiểu được dữ liệu đó. Tương tự con người hơn, nhưng là chiến đấu nhân loại loại bỏ thôi miên gây ra bởi ảo tưởng về sự toàn năng, dựa trên niềm tin rằng chúng ta là những chủ thể hoàn toàn tự trị và tự tham chiếu, tách rời khỏi mọi ràng buộc xã hội và quên đi thân phận của họ ta là những thụ tạo.” (Đức Thánh cha Francis, Sứ điệp Ngày Thế giới Truyền thông Xã hội lần thứ 58 ).
[11] “Để đáp ứng những nhu cầu vừa trình bày, phải đào tạo thời gian cho những linh mục, tu sĩ và giáo dân có đủ kinh nghiệm thích hợp trong công việc sử dụng các phương tiện truyền thông vào mục tiêu tông đồ.”
[12] Huấn thị Aetatis Novae – Thời đại mới, số 18, tại https://hdgmvietnam.com/chi-tiet/huan-thi-muc-vu-thoi-dai-moi-aetatis-novae-ve-viec-truyen-thong-xa-hoi-45897
[13] Huấn thị Aetatis Novae – Thời đại mới, số 19, tại https://hdgmvietnam.com/chi-tiet/huan-thi-muc-vu-thoi-dai-moi-aetatis-novae-ve-viec-truyen-thong-xa-hoi-45897
[14] RVA là tiếng nói của Giáo hội Công giáo châu Á, dưới sự hỗ trợ của Liên Hội đồng Giám mục Á châu (FABC)
[15] Nhà thờ phải giữ vững mục tiêu lấy con người làm trung tâm trong bối cảnh AI phát triển, theo lời người đứng đầu truyền thông của FABC (nguồn: https://www.licas.news/2025/05/26/church-must-stay-human-centered-amid-ai-rise-says-fabc-communication-leader/?utm_source )
[16] https://hdgmvietnam.com/chi-tiet/antiqua-et-nova-su-khon-ngoan-vua-co-xua-vua-moi-me-nhung-luu-y-ve-moi-tuong-quan-giua-tri-tue-nhan-tao-va-tri-tue-con-nguoi
[17] Đức Giáo hoàng Francis, Cuộc gặp gỡ với các ủy ban truyền thông, Tiếp kiến các Chủ tịch Ủy ban Truyền thông Giám mục và Giám đốc Văn phòng Truyền thông của Hội đồng Giám mục , ngày 27 tháng 1 năm 2025.
[18] Như trên