Tìm hiểu về ‘Đêm Thánh vô cùng’

TÌM HIỂU
NỘI DUNG BÀI THƠ CỦA LINH MỤC JOSEPH MOHR
ĐƯỢC PHỔ NHẠC THÀNH CA KHÚC “SILENT NIGHT”
(“STILLE NACHT”,  “ĐÊM THÁNH VÔ CÙNG”).
Tác giả: Nguyễn Đình Diễn 

Nói về ca khúc “Silent Night” (Stille Nacht”, “Đêm Thánh Vô Cùng”), nhạc sĩ Franz Gruber đã phổ nhạc tất cả sáu khổ thơ của bài thơ do linh mục Joseph Mohr sáng tác. Tuy nhiên, hầu hết các tuyển tập thánh ca Đức lược bỏ ba khổ 3, 4, 5, chỉ in ba khổ 1, 2, 6 và sắp xếp thứ tự thành 1, 6, 2. Bản dịch Anh ngữ thông dụng (“Silent night. Holy night. All is calm. All is bright…”) đã theo nội dung và thứ tự của ba khổ thơ này, nhưng chỉ diễn ý chính chứ không dịch sát nguyên tác. Bản Việt ngữ “Đêm Thánh Vô Cùng” của nhạc sĩ Hùng Lân cũng có ba phiên khúc, nhưng đều là lời ca phỏng dựa nguyên tác trên nền nhạc “Silent Night” chứ không phải là bản dịch sát ý hoặc sát nghĩa.

Ba khổ thơ tiếng Đức được chọn, và được phỏng dịch sang tiếng Anh, có nội dung dễ hiểu, kể cả đối với người ngoại đạo, vì thế lời ca của “Silent Night” trở nên giống với lời ca của nhiều ca khúc giáng sinh (Christmas carols) khác, chủ yếu mô tả khung cảnh giáng sinh và những ý tưởng nhẹ nhàng về Chúa Cứu Thế, niềm vui, hy vọng, hòa bình, tình thương và thế giới mới.

Ba khổ thơ 3, 4, 5 bị lược bỏ lại là những lời mang ý nghĩa thần học sâu sắc, nói lên sự sa ngã của tổ tông, chương trình cứu độ do lòng thương xót của Thiên Chúa là Cha  và mầu nhiệm Ngôi Lời mặc lấy xác phàm  ở giữa chúng ta như người anh em trìu mến. Nếu ba khổ thơ này được giữ lại thì “Silent Night” có ý nghĩa thờ phượng nhiều hơn, tương tự những “Christmas carols” mang đậm nội dung thần học cứu độ như “O Come, O Come Emmanuel”, “Come Thou Long Expected Jesus”, “Hark! The Herald Angels Sing”, “O Holy Night”, “O Little Town of Bethlehem”.

—–

Dưới đây là bản tạm dịch toàn văn bài thơ gốc của ca khúc “Silent Night” (“Stille Nacht”) dựa vào các bản dịch tiếng Anh nhằm tạm giới thiệu bản văn làm nền cho ca khúc giáng sinh bất hủ này. Quý vị thạo tiếng Đức xin chỉnh sửa giúp, cảm ơn nhiều.

1. 1. 1. 1. Đêm tĩnh lặng. Đêm thánh thiện
            Tất cả đang ngủ yên. Duy còn tỉnh thức
            Là Đôi Bạn thánh thiện, khả kính
            Bên bé trai tóc xoăn dễ thương
            Đang yên giấc an bình thiên quốc
            Đang yên giấc an bình thiên quốc.

2. Đêm tĩnh lặng. Đêm thánh thiện
   Lạy Con Thiên Chúa, ôi nụ cười xinh
   Nở tươi trên đôi môi linh thánh của Người
   Nói lên mùa cứu rỗi đã khởi đầu
   Khi Người giáng sinh ra đời
   Khi Người giáng sinh ra đời.

1. 1. 1. 3. Đêm tĩnh lặng. Đêm thánh thiện
            Đêm mà ơn cứu độ cho đời
            Được đem xuống từ các tầng trời cao sang
            Cho chúng ta thấy được lòng thương xót tràn đầy
            Nơi Chúa Giêsu mặc lấy xác phàm
            Nơi Chúa Giêsu mặc lấy xác phàm.

4. Đêm tĩnh lặng. Đêm thánh thiện
   Hôm nay tình phụ tử dạt dào của Chúa Cha
   Tuôn tràn hết tất cả cho chúng ta
   Và Chúa Giêsu, như một người anh em
   Trìu mến ôm lấy muôn dân
   Trìu mến ôm lấy muôn dân.

1. 1. 1. 5. Đêm tĩnh lặng. Đêm thánh thiện
            Đêm đã được lo liệu sẵn cho chúng ta từ lâu rồi
            Khi Thiên Chúa nguôi cơn thịnh nộ, và
            Từ thuở tăm tối của tổ tiên chúng ta xa xưa
            Đã hứa ban ơn cứu độ cho nhân trần
            Đã hứa ban ơn cứu độ cho nhân trần.

1. 1. 1. 1. 6. Đêm tĩnh lặng. Đêm thánh thiện
               Các mục đồng là những người đầu tiên được biết tin vui
               Nhờ lời Alleluia của các thiên thần
               Vang vang khắp chốn gần xa
               Đức Kitô Cứu Thế đến đây rồi
               Đức Kitô Cứu Thế đến đây rồi.

======

Tài liệu tham khảo:

https://www.stillenacht.at/en/text-and-music

Thoughts on “Silent Night”

https://www.traditioninaction.org/religious/a037rpSilentNight.htm

https://www.german-way.com/history-and-culture/german-language/german-christmas-carols/stille-nacht/

Joseph Mohr – Silent Night

http://www.silentnight.web.za/translate/deu.htm

Quý Thư